JASNOTA PURPUROWA

Rodzina: jasnotowate (Lamiaceae), dawniej wargowe (Labiatae)

Nazwy ludowe i potoczne: jasnota szkarłatna, nieparząca pokrzywa, pokrzywa kwitnąca

Charakterystyka botaniczna: roślina jednoroczna, jara, nie wymaga jarowizacji lub dwuletnia. Pospolity chwast polny, łąk, ugorów i zarośli. Ma charakterystyczny, silny zapach. 

MORFOLOGIA

Siewka: część podliścieniowa (hipokotyl) nieowłosiona, 1–1,5 cm, grubości 1 mm, zielona. Liścienie pod spodem brązowoczerwone lub zielone, okrągłe z lekko wciętym wierzchołkiem i nasadą ogonka, średnicy 5–8 mm. Ogonek liścienia
rynienkowaty, 5–12 mm.

Rozeta: tworzy pozorną rozetę, część nadliścieniowa krótka, ale widoczna. Pierwsza para liści o średnicy do 1 cm, okrągła lub jajowata, z karbowanym brzegiem i dobrze widocznymi nerwami pierzastymi. Druga para liści podobna, ale nieco
większa, do 1,5 cm średnicy.

Łodyga: 10–30 cm wysokości, wzniesiona lub podnosząca się, od dołu rozgałęziająca się, zielona, naga lub na krawędziach owłosiona, czworograniasta, w środku pusta.

Liście na łodydze: ustawione naprzeciwlegle (nakrzyżlegle), jajowate lub sercowate, w dolnej i środkowej części pędu na ogonkach długości blaszki liściowej, brzeg blaszki karbowany, unerwienie dobrze widoczne pierzaste. Górne liście pod kwiatami siedzące. Blaszka z wierzchu z krótkimi włoskami, pod spodem naga, z wierzchu ciemnozielona, czasem czerwonawa.

Korzeń: palowy, cienki, z licznymi korzeniami bocznymi. Osiąga do 20–30 cm głębokości. Kwiaty: zebrane w nibyokółki na szczycie pędów, z koroną o symetrii grzbiecistej, purpurową lub ciemnoróżową, długości 15–30 mm, osadzoną w zielonym kielichu.

Owoc: rozłupka, zebrana w nibyokółki.

SZKODLIWOŚĆ

Progi szkodliwości: nie ma opracowanych oficjalnych. Ze względu na powszechne występowanie jest uciążliwy, ponieważ stwarza dużą konkurencję w stosunku do wody, zwłaszcza na ścierniskach. Dobrze rozwija się w niskich temperaturach. Dodatkowa szkodliwość wynika z wczesnego zakwitania w łanie jesienią i wiosną, co sprzyja wabieniu pszczół i innych zapylaczy, a tym samym utrudnia zabiegi chemiczne.

WARTO WIEDZIEĆ

Gatunek, który kwitnąć może cały rok, dzięki czemu jest źródłem pożytków dla zapylaczy. Z drugiej strony powoduje to utrudnienie w organizacji zabiegów ochrony roślin, które trzeba wykonywać w nocy nawet na plantacjach bez kwitnacej rośliny uprawnej. Na ścierniskach i po uprawie pożniwnej tworzyć może liczne zbiorowiska, co powoduje przesuszenie
gleby.